Tercüme Yaparken Nelere Dikkat Etmeliyiz?
İlk bakışta çeviri; yalnızca belli bir dili öğrenmek ve bu dil konusunda yetkinliği olmayan kişilere aktarmaktan ibaretmiş gibi görünebilir. Bunun elbette son derece yüzeysel bir tanım olduğunu söylemek gerekir. Oysa bir dili tercüme yaparken, söz konusu ülkenin salt dilini bilmek yeterli olmayacaktır. Aynı şekilde dilini çevireceğiniz ülkenin ekonomik, sosyolojik ve kültürel dinamiklerine de tam anlamıyla hakim olmazı gerekir. Aksi takdirde yapacağınız çeviri, son derece sığ ve hatalara eğilimli olacaktır.
İyi Bir Tercüme Deneyimi Nasıl Mümkün Olabilir?
Çeviri, sanılanın aksine oldukça derin ve karmaşık bir alandır. Bu alanda profesyonel düzeyde bir birikime ve deneyime sahip değilseniz başarılı olma olasılığınız düşecektir. Çeviri yapmak oldukça ciddiyet isteyen bir konudur. Çevirinin yapılacağı esnada yapılacak en küçük bir hatanın bile bedeli ağır olabilir.
Farklı dillerde belli sözcükleri ya da cümleleri telaffuz etmek oldukça kolay bir işmiş gibi görünebilir. Oysa telaffuz konusunda yapılacak ufak hatalar, büyük problemler doğurabilir ve metnin tüm dengesini bozabilir. Dolayısıyla çevirinin herkese rastgele emanet edilebilecek bir iş olmadığını, bunun profesyonel bir meslek olduğunu önemle anımsatmak gerekiyor. Ayıca çevirinin her türü kendi içinde spesifik niteliklere sahiptir.
Sözlü çeviri, yazılı çeviri, teknik çeviri, simültane çeviri gibi türlerin her biri ayrı ayrı uzmanlık gerektirir. Ayrıca hukuk alanında yapılacak çevirilerde hata payına yer yoktur. Aynı durum edebi ve akademik çeviriler için de elbette geçerlidir. Buradan yola çıkarak tercümanın her koşulda son derece titiz davranmak gibi bir zorunluluğa sahip olduğunu söylemeliyiz. Ayrıca dilin canlı ve değişken bir alan olduğu da atlanmamalıdır. Bu nedenle tercüme yaparken dilin güncel değişimlerini göz önünde bulundurmalısınız.
Yüksek Odaklanma Önemli
Hangi ölçekte bir proje almış olursanız olun, yani yarım sayfalık bir metin çevirisi de yapsanız, 200 sayfalık bir hukuki metin çevirisi de yapsanız, yaklaşımınız ve titizliğiniz tek bir an bile değişmemelidir. Tercüme yaparken, yüksek motivasyon ve odaklanma zorunlu olmaktadır. Bu nedenle çeviri esnasında dikkatli olunması gereken bazı özel noktalar söz konusudur. Bunlara dikkat etmeniz durumunda yapacağınız çeviri, çok daha kaliteli olacaktır.
Yorum Katmadan Çeviri Yapmalısınız
Her şeyden önce çeviriyi yapacak olan kişi ya da kurumların çeviriye kesinlikle yorum katmaması gerekir. Kimi durumlarda bu olumlu bir durum gibi görünse de yorumun sınırlarını çizmek mümkün olmayacağı için ciddi riskler ve aksaklıklar söz konusu olacaktır.
Çeviri yapacak olan kişiden tam anlamıyla objektif olması beklenir. Yorum kattığı andan itibaren artık o cümle, orijinal metinden bağımsız bir forma dönüşmeye başlar. Hem metne %100 sadık kalmanız durumunda, güvenilirliğinizi de pekiştirmiş olacaksınız.
Çeviri hizmeti alan kişiler, çeviri yapan kişi ya da kurumların referanslarına özel olarak dikkat eder. Bilimsel bir çeviri yapıldığında bilhassa bu güvenilirlik had safhada olmak zorundadır. Bu tip çevirilerde metin sadakati çok kilit bir noktaya sahiptir.
Belli Alanlarda Uzmanlaşma
Bilimsel çevirilerde mümkünse alanında uzman kişilerin yer alması gerekir. Çünkü mükemmel bir çevirmen bile, çoğu zaman bilimsel bir çeviri için yetersiz kalabilir. Alana dair özel ve teknik terimler, ilgili alana hakim biri ile çalışılmayı zorunlu kılar.
Bir tercüman bürosunda tam da bu nedenle sadece iyi ve nitelikli çevirmenler değil, aynı zamanda belli alanlarda spesifik uzmanlıklara sahip kişilerin bulunması da avantaj sağlamaktadır.
Bugün itibarıyla artık uluslararası ilişkilerin yoğunluk kazanması ile beraber farklı amaçlara yönelik olarak çeviri ihtiyacında artış yaşanmıştır. Çeviri yaparken dikkat edilmesi gereken diğer hususlara göz atmaya devam edelim.
Ekipman Sayısı ve Kurulumu Önemli
Bazı çeviri türlerinde sadece iyi bir çevirmen yeterli değildir, bunun yanında mutlaka ekipman sayısı ya da ekipman kurulumu gibi faktörler önemli hale gelir. Örneğin sözlü tercüme yaparken, simültane bir çeviri hizmeti veriyorsanız, bu tip destekleyici teknik faktörler ile fark yaratırsınız. Böyle durumlarda en az iki tercümanın hazır bulundurulması gerekir.
Cümle Bütünlüğüne Dikkat
Yazılı tercüme yaparken kesinlikle cümlenin bütünlüğüne hakim olmalısınız. Tüm dillerin kurgusal yapıları birbirinden farklıdır. Yazılı bir metni çevireceğiniz sırada kronolojik biçimde çeviri yapmak, sizi komik duruma çevirebilir. Bunun yerine cümlenin tümüne tam anlamıyla hakim olmanız gerekir. Hem bu sayede tercüme yaparken metnin türü hakkında da kolayca bilgi sahibi olabilirsiniz.
Sözlükten Bakarak Çeviri Yapmayın
Tercüme yaparken doğrudan bire bir sözlükten bakarak çeviri yapmaya kalkmayın. Sonuç asla istediğiniz gibi olmayacak ve anlamsal kaymalar ortaya çıkacaktır. Kelime kelime sözlükten bakılarak çeviri yapmak, ciddi bir deformasyon yaratacaktır. Ayrıca konuşma dilinin kurgusu ile yazılı metinlerin dizilimi birbirinden farklıdır. Sözlük çevirileri yapmak, bu açıdan da ciddi bir risktir.
Profesyonel Çevirmenlerin Çalışmalarını İzleyin
Diğer yandan profesyonel düzeyde tercüme yaparken kişileri izlemek de deneyim açısından önemlidir. Kendi başınıza kaldığınızda ise dil tekrarları yapın, çünkü maalesef dil oldukça nankör bir alandır. Dil konusunda ne denli yüksek bir hakimiyete sahip olursanız olun, onu pratik şekilde kullanmadığınızda sözcükler hafızanızdan uzaklaşmaya başlar.
Son olarak tercüme yaparken metni ya da konuşmayı birkaç defa okumalı veya dinlemelisiniz. Çeviri alanında herkese kolaylıklar ve başarılar dileriz.
Diğer Yazılar